Historia Jeleniej Góry
Zgodnie z nowym podziałem administracyjnym Jelenia Góra jest obecnie miastem grodzkim. Wcześniej była stolicą województwa jeleniogórskiego. Miasto położone jest nad Bobrem, Kamienną i Wrzosówką na wysokości 310-680 m, w środku Kotliny Jeleniogórskiej. Jego początki wiąże się ze znajdującym się nieopodal centrum "Wzgórzem Krzywoustego". Nazwa ta nie jest przypadkowa, ponieważ w XI-XII w. właśnie na tym miejscu powstał gród związany tradycją z osobą księcia Bolesława Krzywoustego. Z czasem poniżej murów wyrosła duża osada targowa, która ok. 1288 r. otrzymała prawa miejskie i wtedy wszystko się zaczęło, bowiem w latach 1278-1392 za sprawą rządów Piastów świdnicko-jaworskich nastąpił intensywny rozwój miasta. Następnie w roku 1439 uzyskało ono pełne prawa sądownicze, a w 1502 przywilej samodzielnego wyboru radnych i bicia monety. W 1392 r. Jelenia Góra oraz księstwo świdnicko-jaworskie przeszły pod berło czeskie, a w 1427 gród został oblężony przez Husytów i niestety częściowo spalony. W wyniku tego zdarzenia zburzono zamek na wzgórzu. Kolejny pożar zniszczył miasto w roku 1549, wtedy to w ciągu zaledwie trzech godzin spłonęła cała zabudowa. Pod koniec XVI i na początku XVII w. nastąpił gwałtowny rozwój handlu i produkcji płótna lnianego, co spowodowało poprawę życia w mieście, ale nie na długo, dlatego że nie ominęła Jeleniej Góry wojna 30-letnia, która przyniosła pożary, oblężenia, epidemie i przyczyniła się do dużego wyludnienia.
Miasto wyszło z tego kataklizmu dopiero pod koniec XVII w., gdy ponownie stało się ośrodkiem tkactwa i płóciennictwa. To sprawiło, że w roku 1630 cesarz Rudolf I nadał mu prawo wyłączności na handel wytwarzanymi na miejscu tkaninami. Był to okres rozkwitu i dobrobytu w mieście, co również przełożyło się na okazałość budowli z tamtego okresu. Barokowa zabudowa Jeleniej Góry była wówczas największa i najbogatsza na Śląsku! W wyniku wojen prusko-austriackich w XVIII w. nastąpiło przyłączenie Śląska do Prus i jednocześnie odcięcie rynków zbytu tkanin m.in. w Czechach. Wtedy znowu skończyła się sielanka a produkcja lniarska przestała mieć tak duże znaczenie jak wcześniej. W początkach XIX w. zaczęła rozwijać się w Karkonoszach turystyka przez co miasto stało się bazą turystyczna, tym bardziej że w roku 1866 powstała linia kolejowa do Zgorzelca, w 1891 do Piechowic a w latach 1900-02 do Szklarskiej Poręby. W roku 1859 zbudowano też gazownię i założono oświetlenie uliczne, oczywiście gazowe. Zaczęto też tworzyć sieć wodociągową, a w roku 1910 ukończono kanalizację miasta. Pierwsze tramwaje, (jeszcze gazowe) ruszyły w 1897 r., by w 1900 r. zostać zastąpione elektrycznymi.
W 1975 włączono do Jeleniej Góry miejscowości: Cieplice Śląskie Zdrój, Sobieszów i wsie: Maciejową, Grabary, Strupice i Czarne, a zupełnie niedawno również Jagniątków
Zwiedzamy Jelenią Górę
Podczas ostatniej wojny miasto nie zostało zniszczone dzięki czemu posiada wiele starych zabytków w nienaruszonej formie.
W 1967 na skutek braku pieniędzy i ze względu na przestarzały tabor, zlikwidowano wszystkie linie tramwajowe w mieście i zastąpiono je autobusami.
Jelenia Góra nadal pełni rolę ośrodka turystycznego i bazy wypadowej w góry. Znajdują się tutaj wydziały zamiejscowe wrocławskich wyższych uczelni, Politechniki Wrocławskiej, Uniwersytetu Ekonomicznego, a od kilku lat działa również w mieście samodzielny podmiot o obecnej nazwie Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa.
Co warto zobaczyć w Jeleniej Górze? Z całą pewnością barokowy rynek, według opinii niektórych osób najpiękniejszy na Dolnym Śląsku.
Kamieniczki, które otaczają dookoła ratusz zostały przebudowane w latach 50-tych ze względu na kiepski stan, na szczęście z zachowaniem oryginalnego wyglądu od strony rynku. Na środku placu stoi ratusz z pocz. XVI w., jednak nie jest oryginalny i został odbudowany w formie klacystycznej po zawaleniu się jego części w XVIII w. Niedaleko rynku znajduje się kościół św. Erazma i Pankracego, wybudowany z kamienia w drugiej połowie XIV w. w układzie bazylikowym i trójnawowym z renesansową wieżą z XVI w. Wcześniej stała tu budowla prawdopodobnie z 1108 roku.
Miasto niegdyś otoczone było murami obronnymi i budowlami fortyfikacyjnymi z których do dziś pozostały: baszta Bramy Wojanowskiej, w której mieści się kaplica św. Anny oraz Baszta Zamkowa z XVI w.
Niedawno, odbudowano też samą Bramę Wojanowską, na jej dawnym miejscu i przeniesiono jej zabytkowe elementy z okolic dworca PKS-u (dokładnie była to brama Zespołu Szkół Mechanicznych), gdzie znajdowały się przez wiele lat.
Poza dawnym obszarem miasta tzn. murami znajduje się jeszcze jeden ważny obiekt, kościół Świętego Krzyża, jeden z sześciu na Śląsku tzw. Kościołów Łaski. Został on wzniesiony przez protestantów po wojnie 30-letniej. Kształt budowli wzorowany jest na podobnym kościele św. Katarzyny, który znajduje się w Sztokholmie i wcale to nie dziwi, bowiem jego twórcą był szwedzki architekt - Marcin Frantz. W Kościele po remoncie organów, odbywają się koncerty z udziałem wielu znanych artystów.
Niedaleko tego miejsca znajduje się kaplica Marii Panny. Od roku 1952 mieści się w niej cerkiew prawosławna Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Budowla została wzniesiona w latach 1737-38, na miejscu starego kościoła zniszczonego podczas wojny 30-letniej.
U zbiegu al. Wojska Polskiego i Sudeckiej znajduje się secesyjny budynek teatru zaprojektowanego w 1904 r. przez arch. A. Dachmala, w którym działa Teatr Dramatyczny im C. K. Norwida., przez wiele lat organizujący m.in. Festiwal Teatrów Ulicznych - FTU.
Dodatkowe informacje w Centrum Informacji Turystycznej i Kulturalnej -
Jelenia Góra
it-jeleniagora@dot.org.pl
Dojazd
Z przyjemnością można napisać, że czas przejazdu pociągami skrócił się znacznie, po ostanich remontach, także komfort podróży uległ poprawie. Szczególnie polecam szlak kolejowy z Jeleniej Góry do Szklarskiej Poręby a nawet dalej w kierunku czeskiego Harrachova. Pociąg na tej linii wspina się serpentynami do góry, (widać to na mapie turystycznej) okrążając dookoła fragment Kotliny Jeleniogórskiej.
Można też wybrać autobusy prywatnych przewoźników do Karpacza i nie tylko, natomiast do wielu górskich miejscowości możecie dojechać zwykłymi, czerwonymi autobusami MZK.
Odwiedźcie szczególnie Cieplice, które są dzielnicą Jeleniej Góry (linie: 6, 7, 9, 15, 17, 23, 26), Sobieszów (7, 9, 15) oraz inne podgórskie, przepiękne miejscowości, takie jak Borowice (dostępne z przystanku "os. XX-lecia pętla" w Cieplicach linia 4), Jagniątków (15), Michałowice (15), Przesieka (z Cieplic linia 4), Zachełmie (z Cieplic linia 4) i inne. Dojazd do centrum przesiadkowego - przystanek "os. XX-lecia-pętla" autobusem nr 6
Kolor znaków |
Dokąd prowadzi szlak? |
Czas przejścia ok. |
|
do Pilchowic (Jez. Pilchowickie) |
3 godz. 30 min. |
|
na Grodną przez Witoszę i Staniszów |
4 godz. (3 godz. 30 min.) |
|
do schroniska Szwajcarka |
4 godz. (3 godz. 30 min) |
|